سلنیوم سولفاید دارویی

سلنیوم سولفاید دارویی (Selenium Sulfide)، با فرمول شیمیایی معمولی SeS2​، یکی از ترکیبات شناخته‌ شده سلنیوم است که به دلیل خواص درمانی‌اش برای کنترل شوره سر و مشکلات پوستی مانند درماتیت سبورئیک و پیتیریازیس ورسی‌کالر استفاده می‌شود. این ماده نارنجی رنگ به‌ ویژه در محصولات دارویی و بهداشتی موضعی و شامپوها به کار می‌رود و برای خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی‌اش شناخته شده است.

خرید سلنیوم سولفاید دارویی

خرید سلنیوم سولفاید دارویی و تولید شامپو با این ماده توسط چند داروسازی محدود انجام میشود و تنها عرضه کننده ماده اولیه آن در ایران شرکت نماشیمی می باشد و در بسته بندی سطل های 15 کیلوگرمی توسط این شرکت عرضه می  گردد. شما می توانید برای استعلام قیمت و خرید این ماده با کارشناسان نماشیمی در تماس باشید.

تاریخچه تولید سلنیوم سولفاید دارویی

استفاده از سلنیوم سولفاید در محصولات ضد شوره به دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ بازمی‌گردد. در این زمان، پس از شناسایی اثرات ضد قارچی این ماده، به عنوان یکی از اولین ترکیبات موثر برای درمان شوره سر معرفی شد. این ترکیب در طول زمان محبوبیت زیادی یافت و شرکت‌های بهداشتی و دارویی مختلف فرمولاسیون‌های متنوعی از آن را در قالب شامپوها و لوسیون‌های درمانی عرضه کردند. این ماده هنوز به عنوان یک درمان متداول برای مشکلات پوست و مو شناخته می‌شود و در برخی کشورها در لیست داروهای ضروری نیز قرار دارد.

روش‌های تولید سلنیوم سولفاید دارویی

تولید سلنیوم سولفاید، به‌ طور معمول شامل ترکیب مستقیم سلنیوم و گوگرد در شرایط خاصی است که منجر به تشکیل پودر نارنجی تا زرد رنگ (SeS2​) می‌شود. این فرآیند شامل روش‌های مختلفی است که بسته به نیازهای صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ترکیب مستقیم سلنیوم و گوگرد

این روش به عنوان رایج‌ترین و ساده‌ترین روش تولید این ماده شناخته می‌شود.

مرحله اول

ابتدا سلنیوم و گوگرد خالص به نسبت‌های معین (معمولاً نسبت مولی ۱ به ۲) مخلوط می‌شوند.

مرحله دوم

مخلوط این عناصر تحت حرارت قرار می‌گیرد تا دمای حدود ۱۲۰-۲۰۰ درجه سانتی‌گراد برسد.

واکنش شیمیایی

در این دما، سلنیوم و گوگرد با یکدیگر واکنش داده و سلنیوم سولفاید تولید می‌شود.

تولید از طریق واکنش سلنیوم دی‌اکسید با سولفید هیدروژن

در این روش، از واکنش سلنیوم دی‌اکسید (SeO2​) با سولفید هیدروژن (H2​S) استفاده می‌شود و در نتیجه آن، سلنیوم سولفاید و آب تولید می‌شود.

تولید به روش الکترولیتی

این روش از تکنیک‌های الکترولیز استفاده می‌کند و به عنوان روشی کارآمد برای تولید این ماده با خلوص بالا محسوب می‌شود.

مرحله اول

سلنیوم و گوگرد در یک محیط آبی الکترولیز می‌شوند.

فرآیند الکترولیز

با اعمال جریان الکتریکی مناسب، یون‌های سلنیوم و گوگرد در محلول واکنش داده و به سلنیوم سولفاید تبدیل می‌شوند.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سلنیوم سولفاید دارویی

سلنیوم سولفاید دارویی به شکل یک جامد نارنجی تا زرد رنگ ظاهر می‌شود. این ماده به عنوان یک جامد بلوری غیر محلول در آب شناخته می‌شود، اما در برخی حلال‌های آلی مثل الکل و استون قابلیت انحلال محدودی دارد و به دلیل داشتن خواص اکسیداسیونی و ضد قارچی، به‌ طور خاص در برابر رشد برخی قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌ها مؤثر است. این ترکیب به دلیل داشتن عنصر سلنیوم، می‌تواند در محیط‌های خاص اکسید شده و با سایر ترکیبات واکنش دهد.

در ادامه یک جدول کامل از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی این ماده  گرداوری شده است.

کاربردهای سلنیوم سولفاید دارویی

صنعت بهداشت و درمان پوست و مو

این ماده عمدتاً در محصولات دارویی و بهداشتی پوست و مو مورد استفاده قرار می‌گیرد و یکی از شناخته‌ شده‌ترین مواد برای درمان مشکلات پوستی محسوب می‌شود. این ترکیب به عنوان ماده فعال اصلی در شامپوهای ضد شوره به‌ ویژه برای درمان شوره سر استفاده می‌شود. این ماده با کاهش تولید بیش از حد سلول‌های پوستی و کنترل قارچ‌های سطح پوست، شوره سر را کاهش می‌دهد. همچنین در محصولات درمانی برای کاهش التهاب و قرمزی ناشی از درماتیت سبورئیک استفاده می‌شود و به کنترل تولید چربی پوست کمک می‌کند و برای درمان پیتریازیس ورسی‌کالر که یک عفونت قارچی پوستی است، به‌کار می‌رود و به کاهش لکه‌های پوستی کمک می‌کند.

صنعت داروسازی

به عنوان ماده مؤثر در کرم‌ها و لوسیون‌های موضعی برای درمان برخی عفونت‌های قارچی و باکتریایی به کار می‌رود. این ماده در کنترل رشد قارچ‌ها و کاهش علائم بیماری‌های پوستی موثر است و به دلیل خواص ضد باکتری و ضد قارچ، به‌ صورت موضعی در کرم‌های خاصی که برای پوست‌های حساس و مستعد به قارچ طراحی می‌شوند، گنجانده می‌شود.

کاربردهای بالقوه در صنعت کشاورزی

با اینکه این ماده به‌ طور گسترده در کشاورزی استفاده نمی‌شود، برخی تحقیقات در حال بررسی استفاده از آن به عنوان یک ماده ضد قارچ برای کنترل قارچ‌های زیان‌ آور در گیاهان و محصولات کشاورزی هستند. از آنجا که سلنیوم و ترکیبات آن می‌توانند به افزایش مقاومت گیاهان کمک کنند، در صورت بهینه‌ سازی فرمولاسیون، این ماده ممکن است در آینده برای کاربردهای کشاورزی توسعه یابد.

صنعت آرایشی و بهداشتی

به دلیل خاصیت تنظیم‌ کننده چربی پوست و کاهش پوسته‌ ریزی، می‌تواند در محصولات آرایشی و بهداشتی نیز کاربرد داشته باشد. این ماده به تنظیم ترشحات غدد چربی پوست کمک می‌کند و می‌تواند در محصولاتی که به کاهش چربی پوست کمک می‌کنند، استفاده شود. همچنین به دلیل تأثیرات آن بر کاهش ترشحات چربی و کنترل پوست سر، ممکن است در محصولات مراقبت از موی چرب نیز کاربرد داشته باشد.

کاربرد سلنیوم سولفاید دارویی در درمان بیماری قارچی

سلنیوم سولفاید یک ترکیب شیمیایی است که در درمان بیماری‌های قارچی پوست و مو، به‌ ویژه در مواردی که قارچ‌های مالاسزیا (که مسئول بسیاری از مشکلات پوستی از جمله شوره سر هستند) درگیر باشند، بسیار موثر است. این ماده به دلیل خواص ضد قارچی و ضد التهابی که دارد، به عنوان یک درمان مؤثر برای برخی از بیماری‌های قارچی پوست به‌ویژه در پوست سر و نواحی چربی‌دار شناخته شده است. در ادامه به توضیحات بیشتری در این زمینه می‌پردازم:

درمان شوره سر

در درمان شوره سر کاربرد زیادی دارد. شوره سر معمولاً به‌دلیل رشد بیش از حد قارچ‌های مالاسزیا بر روی پوست سر ایجاد می‌شود. این قارچ‌ها چربی پوست سر را تخریب کرده و موجب تحریک و التهاب می‌شوند که به صورت پوسته‌های سفید یا زرد روی پوست سر و مو ظاهر می‌شود. این ماده با مهار رشد قارچ‌های مالاسزیا و کاهش فعالیت آن‌ها، شوره سر را درمان می‌کند. این ماده همچنین از تجمع چربی در پوست سر جلوگیری کرده و از ایجاد محیط مناسب برای رشد قارچ‌ها پیشگیری می‌کند.

درمان درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک یک بیماری پوستی است که به‌ویژه در نواحی چرب پوست مانند صورت، سینه، و پوست سر ظاهر می‌شود و معمولاً با قرمزی، التهاب و پوسته‌ریزی همراه است. این بیماری معمولاً در اثر فعالیت بیش از حد قارچ‌های مالاسزیا ایجاد می‌شود همچنین با کاهش فعالیت قارچ‌ها، به بهبود درماتیت سبورئیک کمک می‌کند.این ماده به‌ ویژه در کاهش التهاب و تسکین علائم این بیماری موثر است.

درمان پیتریازیس ورسی‌کالر

پیتیریازیس ورسی‌کالر یک عفونت قارچی است که معمولاً باعث ایجاد لکه‌های رنگی مختلف روی پوست، به‌ ویژه در نواحی بالای سینه، پشت و گردن می‌شود. این بیماری به‌ طور عمده توسط قارچ‌های جنس مالاسزیا ایجاد می‌شود. این ماده به مهار رشد قارچ‌های مالاسزیا و کاهش تولید چربی در پوست کمک می‌کند. این ماده با کاهش عفونت قارچی در سطح پوست، به بهبود لکه‌های پوستی و کاهش التهاب کمک می‌کند.

مکانیزم ضد قارچی

با داشتن خاصیت ضد قارچی، به طور مستقیم بر رشد قارچ‌ها تاثیر می‌گذارد. این ترکیب با مهار آنزیم‌های ضروری در ساختار قارچ‌ها و کاهش تولید ترکیبات حساس به نور (که می‌تواند موجب تکثیر قارچ‌ها شود) رشد قارچ‌ها را محدود می‌کند.

نحوه استفاده از سلنیوم سولفاید در درمان بیماری‌های قارچی

معمولاً در قالب شامپو و کرم‌های موضعی موجود است. برای درمان شوره سر و درماتیت سبورئیک، شامپوهای حاوی آن را به پوست سر بزنید و به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بگذارید تا اثر کند، سپس شستشو دهید. در صورت درمان پیتریازیس ورسی‌کالر، این شامپو معمولاً باید روی نواحی مبتلا به قارچ برای مدت زمانی معین (معمولاً ۱۰ تا ۱۵ دقیقه) قرار گیرد.

مزایای سلنیوم سولفاید در درمان بیماری‌های قارچی

معمولاً در مدت زمان کوتاهی علائم بیماری‌های قارچی پوست را کاهش می‌دهد. این ماده به‌ طور کلی ایمن است، اگرچه در موارد نادر ممکن است باعث تحریک پوست شود. همچنین به راحتی در شامپوها و کرم‌های ضد قارچ قابل دسترس است و برای درمان بیماری‌های قارچی پوست سر و بدن کاربرد دارد.

تفاوت سلنیوم سولفاید دارویی و کتوکنازول

سلنیوم سولفاید و کتوکنازول هر دو در درمان بیماری‌های پوست و مو، به‌ ویژه در درمان شوره سر و مشکلات قارچی، کاربرد دارند. با این حال، این دو ترکیب دارای تفاوت‌های عمده‌ای در نحوه عملکرد، ترکیب شیمیایی و کاربردها هستند. کتوکنازول یک داروی ضد قارچ از دسته آزل‌ها است و به طور شیمیایی یک ترکیب ایزوفنول است و با مهار آنزیم‌های مسئول ساخت استروئیدها و نیز ترکیبات قارچی در بدن، به درمان عفونت‌های قارچی کمک می‌کند. این دارو از رشد قارچ‌های سطحی پوست مانند مالاسزیا که عامل اصلی شوره سر و درماتیت سبورئیک است، جلوگیری می‌کند.

نکات ایمنی و موارد احتیاط در کار با سلنیوم سولفاید دارویی

خطرات بهداشتی و مسمومیت

به‌خصوص در تماس مکرر با پوست و مو، ممکن است منجر به برخی عوارض جانبی شود. تماس مستقیم با پوست، چشم و غشاهای مخاطی توصیه نمی‌شود و باید با احتیاط استفاده شود. این ماده می‌تواند موجب تحریک پوست و چشم شود و علائمی مانند خارش، سوزش، و قرمزی ایجاد کند. استنشاق غبار آن می‌تواند منجر به تحریک دستگاه تنفسی شود و باید از تنفس مستقیم غبار آن اجتناب شود.

اقدامات ایمنی هنگام کار با سلنیوم سولفاید

استفاده از دستکش‌های محافظ، عینک ایمنی، ماسک و لباس‌های مخصوص توصیه می‌شود. در محیط‌های کاری باید تهویه مناسب فراهم باشد تا از تجمع بخارات و ذرات ریز این ماده جلوگیری شود. در صورت تماس با پوست یا چشم، باید بلافاصله با آب فراوان شسته شود. در صورت تحریک یا بروز علائم، باید به مراکز پزشکی مراجعه شود.

ذخیره‌سازی و حمل و نقل

این ماده باید در محیط خشک و خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. این ماده قابلیت اشتعال ندارد، اما باید از مواد اکسید کننده قوی دور نگه داشته شود و باید به‌درستی برچسب‌گذاری شده و در ظروف مخصوص نگهداری شود تا از دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود.

دفع و بازیافت

باید به‌ طور مناسب دفع شود، زیرا به دلیل دارا بودن سلنیوم و گوگرد، ممکن است برای محیط زیست زیان‌آور باشد. با توجه به قوانین محلی و ملی، دفع زباله‌های حاوی آن باید به شرکت‌های مجاز و متخصص سپرده شود و نباید اجازه داد که به آب‌های زیرزمینی یا جریان‌های آبی نفوذ کند، زیرا می‌تواند منجر به آلودگی و آسیب به اکوسیستم‌های آبی شود.

نتیجه‌ گیری

سلنیوم سولفاید یک ترکیب شیمیایی مؤثر است که به طور گسترده در درمان بیماری‌های قارچی پوست و مو استفاده می‌شود. این ماده با خواص ضد قارچی و ضد التهابی خود، در درمان مشکلات رایجی مانند شوره سر، درماتیت سبورئیک و پیتریازیس ورسی‌کالر موثر است. این ماده با مهار رشد قارچ‌های مالاسزیا، تولید چربی در پوست را کاهش می‌دهد و از بروز علائم التهابی و شوره جلوگیری می‌کند.این ترکیب شیمیایی معمولاً در قالب شامپوها و کرم‌های موضعی در دسترس است و در صورت استفاده صحیح و منظم می‌تواند به بهبود قابل توجهی در وضعیت پوست و مو منجر شود.

سوالات متداول

چگونه از سلنیوم سولفاید برای درمان شوره سر استفاده کنم؟

برای درمان شوره سر، می‌توانید شامپوهایی که حاوی سلنیوم سولفاید هستند را استفاده کنید. معمولاً باید شامپو را روی پوست سر به مدت چند دقیقه بگذارید تا ماده فعال آن به خوبی اثر کند. سپس آن را با آب ولرم بشویید. این فرآیند را ۲ تا ۳ بار در هفته تکرار کنید تا به نتایج مطلوب برسید.

آیا سلنیوم سولفاید برای درمان سایر مشکلات پوستی مفید است؟

بله علاوه بر درمان شوره سر، برای درمان بیماری‌های قارچی پوست مانند درماتیت سبورئیک و پیتریازیس ورسی‌کالر نیز موثر است. این ماده با کاهش رشد قارچ‌ها و تنظیم تولید چربی پوست به کاهش التهاب و قرمزی پوست کمک می‌کند.

آیا استفاده از سلنیوم سولفاید برای مدت طولانی بی‌خطر است؟

اگر به طور معقول و مطابق دستور پزشک یا برچسب محصول استفاده شود، معمولاً بی‌خطر است. با این حال، استفاده طولانی‌مدت یا استفاده زیاد از این ماده ممکن است باعث خشکی پوست یا تغییر رنگ موقتی پوست شود. بنابراین بهتر است آن را طبق توصیه پزشک یا دستورالعمل‌های تولید کننده استفاده کنید.

منابع

MedlinePlus , DermNet NZ